کارمزد اتریوم (گس فی)، موضوعی حیاتی است که چه کاربر معمولی باشید، چه تریدر حرفهای یا توسعهدهنده، نمیتوانید نادیدهاش بگیرید. آیا تا به حال موقع انتقال اتر یا تعامل با یک قرارداد هوشمند، هزینه بالای تراکنش شما را متعجب کرده و روی برنامهریزی یا سودتان تاثیر گذاشته است؟ نوسانات گس فی و درک دلایل آن یک چالش همیشگی است.
در این مقاله هر آنچه لازم است درباره کارمزد اتریوم بدانید را پوشش میدهیم: از اینکه گس فی دقیقاً چیست و چطور محاسبه میشود، تا راهکارهای عملی برای پیدا کردن زمانهای ارزانتر و کاهش محسوس هزینههای تراکنش. هدف این است که با آگاهی بیشتر، کنترل بهتری بر هزینههای خود در شبکه اتریوم داشته باشید
کارمزد شبکه اتریوم چقدر است؟
خیلی ساده بخواهیم بگوییم: کارمزد شبکه اتریوم (Gas Fee) همان پولی است که برای انجام هر کاری توی شبکه اتریوم از واریز Ethereum برای دوستتان گرفته تا اجرای یک قرارداد هوشمند کار درست میپردازید. این پول به چه کسی میرسد؟ به ماینرها یا Validatorها در اتریوم ۰.۲ که زحمت پردازش تراکنشهای ما و حفظ امنیت شبکه را میکشند.
چرا اصلا باید کارمزد بدهیم؟ خب، اگر کارمزدی در کار نباشد، ماینرها انگیزهای برای فعالیت نخواهند داشت و از طرفی، هر کاربری میتواند بیدلیل شبکه را پر از تراکنشهای الکی (اسپم) کند!
واحد اندازهگیری کارمزد انتقال اتریوم، Gwei است Gwei را به نوعی «ریال» Ethereum تشبیه میکنند؛ یعنی یک واحد خیلی خیلی کوچک از اتریوم (ETH). دقیقتر بخواهیم بگوییم، هر Gwei برابر است با ۰/۰۰۰۰۰۰۰۰۰۱ اتریوم.
پس حواستان باشد Gwei را یک غول بزرگ تصور نکنید! Gwei همان واحد پول خرد Ethereum است، فقط خیلی خیلی ریزتر!
چه عواملی روی قیمت Gas اتریوم تاثیر گذار هستند؟
چرا کارمزد اتریوم (گس فی) دائماً تغییر میکند؟ این کارمزد ثابت نیست و گاهی بالا و گاهی پایین میرود. اگر بدانید چه عواملی روی آن تاثیر میگذارند، میتوانید زمان بهتری برای تراکنشهایتان انتخاب کرده و در هزینهها صرفهجویی کنید. سه عامل اصلی عبارتند از:
پیچیدگی تراکنش (میزان Gas مورد نیاز)
هر عملیات در شبکه اتریوم به مقدار مشخصی «کار» یا “Gas” نیاز دارد. یک تراکنش ساده مثل انتقال ETH، Gas بسیار کمتری نسبت به اجرای یک قرارداد هوشمند پیچیده (مانند تعامل با یک صرافی غیرمتمرکز یا ضرب کردن NFT) مصرف میکند. هرچه تراکنش شما به منابع محاسباتی بیشتری نیاز داشته باشد، Gas بیشتری مصرف کرده و پایه هزینه شما بالاتر میرود.
وضعیت شبکه یا شلوغی (قیمت واحد Gas یا Gas Price)
ظرفیت پردازش تراکنش در هر بلاک اتریوم محدود است. وقتی افراد زیادی همزمان میخواهند تراکنش انجام دهند (شبکه شلوغ است)، رقابت برای قرار گرفتن در بلاک بعدی بالا میگیرد. این شبیه به یک مزایده برای جلب توجه اعتبارسنجها (Validators) است؛ کاربرانی که قیمت بالاتری برای هر واحد Gas پیشنهاد دهند (Gas Price بالاتر به Gwei)، تراکنششان در اولویت قرار میگیرد و زودتر پردازش میشود. در زمانهای خلوت، این رقابت کمتر و قیمت Gas پایینتر است. (آنالوژی ترافیک شما عالی بود و همین مفهوم را میرساند)
قیمت لحظهای خود اتر (ETH)
هزینه نهایی که شما به دلار (یا ریال) پرداخت میکنید، ترکیبی از دو عامل بالاست که نهایتاً به اتر پرداخت میشود. از آنجایی که کارمزد نهایی با ETH پرداخت میشود، قیمت دلاری خود اتر در لحظه تراکنش، مستقیماً روی هزینه نهایی شما تاثیر میگذارد. حتی اگر میزان Gas و قیمت Gas (به Gwei) پایین باشد، اگر قیمت دلاری ETH خیلی بالا باشد، هزینه نهایی تراکنش شما به پول رایج همچنان میتواند قابل توجه باشد.
نحوه محاسبه کارمزد اتریوم برای انتقال
محاسبه کارمزد اتریوم با یک فرمول کلی انجام میشود:
Total Fee = Gas Units (Limit) × (Base Fee + Tip)
این فرمول ساده برای محاسبه کارمزد شبکه اتریوم چند پارامتر مهم دارد که ممکن است با مفهوم آنها آشنا نباشید. هر بخش از محاسبه کارمزد اتریوم را جداگانه توضیح میدهیم.
تعداد گس (Gas Units (Limit
این حداکثر میزان گسی است که حاضرید برای انجام تراکنشتان خرج کنید. هر عملیاتی در اتریوم، مقدار Gas مشخصی نیاز دارد. برای نمونه، برای ارسال معمولی Ethereum معمولا ۲۱۰۰۰ واحد Gas کافی است. به زبن ساده گس واحد پردازشی است و نشان میدهد شبکه برای پردازش و تایید یک تراکنش به چه میزان انرژی (واحد پردازشی) نیاز دارد.
هرچه تراکنش پیشچیدهتر باشد، واحد گس نیز افزایش مییابد. برای مثال یک انتقال ساده از کیف پول به کیف پول کمترین میزان ممکن انرژی را نیاز دارد. اما تراکنهای پیچیدهتری مانند ساخت NFT یا انجام یک تراکنش سواپ ممکن است پیچیدگی بیشتری داشته باشند و در نتیجه نیاز به واحدهای پردازشی بیشتری باشد.
به این معیار به اصطلاح Gas Limit نیز گفته میشود.
قیمت گس (Gas Price)
این حداقل هزینه موجود برای یک واحد قدرت پردازشی (GAS) است. هر واحد گس قیمت مشخص و البته متغییری دارد و با توجه به ترافیک شبکه تغییر میکند. این مقدار را خود شبکه تعیین میکند و دائما در حال تغییر است (بسته به میزان شلوغی شبکه).
حداقل قیمت گس عموما به ترافیک شبکه بستگی دارد؛ هرچه شبکه خلوتتر باشد، هزینه گس پایینتر است. این عدد که قیمت هر واحد گس است، در تعداد واحدهای گس برای پردازش یک تراکنش ضرب میشود و کارمزد اتریوم را نشان میدهد. پس در حالی که توان پردازشی لازم برای تایید یک تراکنش یکسان است، اما هرچه شبکه شلوغتر باشد، هزینه یک واحد گس و در نتیجه هزینه کل کارمزد بیشتر خواهد بود.
کارمزد جانبی (Tip Priority Fee)
همان «انعام» خودمان است! اگر عجله دارید و میخواهید تراکنشتان زودتر انجام شود، یک Tip به ماینرها میدهید. هر چه مبلغ Tip بیشتر باشد، احتمال اینکه تراکنش شما زودتر پردازش شود، بیشتر خواهد بود. البته توجه کنید این میزان ارباط مستقیم با کارمزد اتریوم ندارد و صرفا یک هزینه اضافه است.
اگر نیازی به تایید سریع تراکنش نباشد این هزینه صفر خواهد بود.
یک مثال واقعی:
فرض کنید قصد داریم یک انتقال ساده اتریوم انجام دهیم و Gas Limit را ۲۱۰۰۰ در نظر میگیریم؛ یعنی ۲۱۰۰۰ انرژی پردازشی نیاز است تا تراکنش اعتبارسنجی و تایید شود. در ادامه Gas Price در حال حاضر ۱۰۰ Gwei است و ما ۱۰ Gwei هم به عنوان Tip اضافه میکنیم.
در این شرایط هزینه کارمزد به صورت زیر است:
Total Fee = ۲۱۰۰۰ × (۱۰۰ + ۱۰) = ۲۳۱۰۰۰۰ Gwei = ۰/۰۰۲۳۱ ETH
در این فرمول هزینه کارمزد شبکه اتریوم بر اساس ETH محاسبه میشود. اگر قصد دارید مقدار دلاری آن را بدست آورید، مقدار را در قیمت لحظهای اتریوم ضرب کنید.
جدول Gas Limit برای فعالیتهای مختلف
برای اینکه در یک نگاه کل ماجرا دستتان بیاید بهتر است جدول زیر را به یادتان بسپارید:
| چه کاری میخواهید بکنید؟ | Gas Limit (تقریبی) |
| فرستادن اتریوم | ۲۱۰۰۰ |
| فرستادن توکن ERC-20 | ۶۵۰۰۰ |
| کار با قرارداد هوشمند | ۱۰۰۰۰۰+ |
کاربرد کارمزد شبکه اتریوم چیست؟
کارمزد اتریوم جمعآوری شده، به ماینرها (یا Validatorها) تعلق میگیرد و به عنوان پاداشی برای تامین امنیت شبکه و پردازش تراکنشها عمل میکند. این پاداش، انگیزهای برای ادامه فعالیت ماینرها و حفظ پایداری شبکه است.
وب سایت های محاسبه کارمزد تراکنش اتریوم
شما برای معامله هر کدام از ارزهای زیر مجموعه اتریوم باید کارمزد بدهید! برای اینکه از میزان کارمزدها در لحظه مطلع شوید و تخمین بزنید که چقدر باید برای تراکنشتان کنار بگذارید، میتوانید از وبسایتهای معتبر زیر کمک بگیرید:
- Etherscan Gas Tracker: این ابزار مثل یک «هواشناس» برای کارمزدهای اتریوم عمل میکند؛ به شما میگوید که الان باد از کدام طرف میوزد و وضعیت آب و هوا (کارمزدها) چگونه است!
- EthGasStation: علاوه بر اطلاعات لحظهای، نمودارهای جالبی از تغییرات کارمزد در گذر زمان ارائه میدهد. با کمک این نمودارها زمانهای مناسبتری را برای انجام تراکنشهای خود پیدا میکنید.
- Blocknative Gas Estimator: تخمینهای دقیقی از کارمزد بر اساس پیچیدگی تراکنش و شرایط فعلی شبکه به شما ارائه میدهد.
چطور میتوان در هزینههای Gas اتریوم صرفهجویی کرد؟
خب، رسیدیم به بخش جذاب ماجرا! هیچکس دوست ندارد بابت کارمزد پول اضافی بدهد، مخصوصا وقتی پای اتریوم وسط باشد! از بخت خوب ما راههایی وجود دارد که با استفاده از آنها، هزینههای Gas خود را به طور قابل توجهی کاهش داده و با جیب پر پولتری به معاملات بپردازید.
در ادامه، چند مورد از بهترین و کاربردیترین این راهکارها را با هم مرور میکنیم.
استفاده از شبکههای لایه دوم
شبکههای لایه دوم مانند Optimism، Arbitrum و Polygon، مانند یک «بزرگراه فرعی» برای اتریوم عمل میکنند! تراکنشها در این شبکهها پردازش میشوند و سپس نتایج به صورت یکجا به شبکه اصلی اتریوم منتقل میشوند. این روش کارمزد اتریوم را به طرز چشمگیری کاهش میدهد.
اگر قصد دارید دارایی خود را در بستری با کارمزدهای ارزانتر انتقال دهید، استفاده از شبکههای لایه دو میتواند انتخابی جذاب باشد.
تنظیم دستی Gas Limit و Tip
اگر کاربر با تجربهای هستید، میتوانید Gas Limit و Tip را به صورت دستی تنظیم کنید. به این صورت که به شبکه بگید انرژی کمتری برای تراکنش شما صرف کند. البته این انرژی کمتر باید به حدی باشد که توان اعتبارسنجی تراکنش را داشته باشد.
اما احتیاط کنید؛ اگر Gas Limit را خیلی پایین در نظر بگیرید، ممکن است تراکنش شما اصلا انجام نشود و در فقط یک هزینه اضافه بر روی دست شما باقی بماند. این روش تنها برای کاربران حرفهای پیشنهاد میشود.
زمانبندی مناسب تراکنشها
به یاد داشته باشید که کارمزد شبکه اتریوم در طول شبانهروز و روزهای هفته متغیر است. معمولا در روزهایی که بازار نوسان چندانی ندارد، بخصوص در روزهای تعطیل (شنبه و یک شنبه) تعداد تراکنشهای بازار کمتر است و ترافیک کمتری ایجاد میشود.
در نتیجه سعی کنید تراکنش را زمانی انجام دهید که شبکه ترافیم ندارد و به اصطلاح Gas Price پایین است. این داده را میتوانید از EtherScan و از بخش «Med Gas Price» به صورت لحظهای مشاهده کنید.
انتخاب DAppهای بهینه
برخی از برنامههای غیرمتمرکز (DApps) به گونهای طراحی شدند که Gas کمتری مصرف میکنند. قبل از استفاده از یک DApp، کمی تحقیق کنید و ببینید که آیا از نظر مصرف Gas بهینه است یا خیر. نوع پیاده سازی قرارداد هوشمند در مقدار انرژی که برای اجرا نیاز دارد تاثیر گذار است.
اگر پلتفرم بهینه نباشد، ممکن است برای اجرا یک تراکنش (برای مثال سواپ) مقدار گس (Gas Unit) بیشتری نیاز داشته باشد.
Batching (تراکنشهای دستهای)
چند تراکنش را در قالب یک تراکنش ارسال کنید؛ برخی پلتفرمها و کیف پولها این امکان را در اختیار شما قرار میدهند. این یعنی با یک درخواست به شبکه چند داده (برای مثال چند انتقال) را به صورت همزمان برای شبکه ارسال میکنید و همه این تراکنشها یکبار پردازش میشوند. با این کار، در مجموع کارمزد اتریوم کمتری پرداخت خواهید کرد.
نکات کلیدی برای مدیریت کارمزد اتریوم
برای اینکه ناگهان با دیدن کارمزد اتریوم غافلگیر نشوید، همیشه قبل از اینکه تراکنش را تایید کنید، نگاهی دقیق به میزان کارمزد بیندازید. سعی کنید از بهترین کیف پولهای اتریوم استفاده کنید که به شما اجازه میدهند Gas Limit و Tip را به صورت دستی تنظیم کنید؛ اینگونه کنترل بیشتری بر هزینهها دارید.
اگر برایتان امکانپذیر است، حتما استفاده از شبکههای لایه دوم را در اولویت قرار دهید؛ این راهکار واقعا در کاهش کارمزدهای شما موثر است! و در نهایت، با دنبال کردن اخبار و تحولات جدید مربوط به کارمزد اتریوم، همواره یک قدم جلوتر باشید و از بهترین فرصتها برای صرفهجویی بهره ببرید.
قیمت Gas و اثر آن بر کارمزد
با مراجعه به وبسایتهایی مانند YCharts و BitInfoCharts، نمودار قیمت Gas اتریوم را در طول زمان مشاهده و بررسی کنید. معمولا زمانی که شبکه شلوغ میشود و فعالیتهای DeFi و NFTها افزایش مییابد، قیمت Gas نیز افزایش پیدا میکند.
کارمزد شبکه اتریوم و ارزهای دیجیتال دیگر
صادقانه بگویم که کارمزد اتریوم در مقایسه با برخی از ارزهای دیجیتال دیگر، ممکن است کمی بالاتر به نظر برسد. دلیل این امر، تفاوت در معماری Ethereum و تمرکز آن بر پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و DAppها است.
| شبکه | میانگین کارمزد تراکنش (دلار) |
| اتریوم | $5 – $50 (بسته به شلوغی) |
| بیت کوین | $1 – $10 |
| بایننس اسمارت چین | $0.1- $1 |
| کاردانو | $0.1- $0.5 |
| سولانا | $0.001- $0.01 |
توجه داشته باشید که این اعداد تقریبی هستند و با توجه به شرایط شبکه، ممکن است تغییر کنند.
تغییرات اخیر در کارمزد شبکه اتریوم و تاثیر آن
آپدیتهای اتریوم، مانند EIP-1559 و The Merge، تاثیرات مهمی بر روی کارمزدها داشتهاند. EIP-1559 روش جدیدی را برای تعیین Base Fee معرفی کرد که باعث شد کارمزدها تا حدودی قابل پیشبینیتر شوند. The Merge نیز با انتقال اتریوم از اثبات کار (PoW) به اثبات سهام (PoS)، مصرف انرژی و هزینههای شبکه را به میزان قابل توجهی کاهش داد.
میدانستید که یکی از مهمترین بهروزرسانیهای اتریوم، یعنی EIP-1559، چه تاثیری بر کارمزدها داشته؟ ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin) در این باره میگوید: «(این بهروزرسانی) یک گام مهم در جهت بهبود تجربه کاربری اتریوم است.» او معتقد است که با سوزاندن بخشی از کارمزد، هم «کارمزدها قابل پیشبینیتر میشوند» و هم «یک فشار کاهشی بر عرضه اتریوم» ایجاد میشود.
پیشنهاد مطالعه: کارمزد تراست ولت
تاثیر کارمزد اتریوم بر تصمیمات سرمایهگذاران
کارمزد اتریوم بسیار زیاد روی تصمیمات سرمایهگذاری و معاملهگری تاثیرگذار است. به عنوان مثال، ممکن است سرمایهگذاران خرد به دلیل هزینههای بالای تراکنش، از انجام معاملات کوچک خودداری کنند یا به سمت شبکههایی با کارمزد کمتر متمایل شوند.
یک تحلیلگر بازار ارزهای دیجیتال هشدار میدهد: «کارمزدهای بالای Ethereum میتواند سدی در برابر ورود سرمایهگذاران خرد به اکوسیستم دیفای باشد.» او نگران است که این مسئله «به تمرکز بیشتر ثروت و قدرت در دست معامله گران بزرگتر» بینجامد.
کارمزد اتریوم و استفاده از DAppها
عدد بالای کارمزد اتریوم استفاده از DAppها را دشوار میکند، به ویژه اگر بخواهید فعالیتهایی انجام دهید که نیازمند تراکنشهای متعدد هستند. به همین دلیل، توسعهدهندگان DApp همواره به دنبال راهکارهایی برای بهینهسازی مصرف Gas و کاهش هزینهها هستند.
کارمزد اتریوم در زمانهای شلوغی
هر چه تعداد کاربران و تراکنشها در شبکه Ethereum بیشتر شود، رقابت برای قرار گرفتن در بلاکهای بلاکچین افزایش مییابد و در نتیجه، کارمزد اتریوم نیز بالاتر میرود. این یک رابطه مستقیم و ساده است!
در زمانهای اوج استفاده از شبکه مثل زمان عرضه یک توکن NFT پرطرفدار، کارمزد اتریوم ممکن است به طور نجومی افزایش یابد! اگر میتوانید، در این مواقع از انجام تراکنشهای غیرضروری خودداری کنید یا به سراغ شبکههای لایه دوم بروید. یک راه حل دیگر هم این است که تراکنش خود را با یک Gas Limit و Tip پایینتر ارسال کنید و امیدوار باشید که در نهایت پردازش شود؛ البته این کار ریسک دارد!
کارمزدهای اتریوم، رابطه عشق و نفرت!
خب، فکر میکنم دیگر همه جوانب کارمزد اتریوم را بررسی کردیم! از چیستی و نحوه محاسبهاش گرفته، تا روشهای کاهش هزینه و مقایسهاش با سایر شبکهها.
حالا میدانیم اهمیت این کارمزد چیست و حتی با افزایش دامیننس اتریوم هم بیشتر میشود. امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد و بتوانید با اطلاعاتی که به دست آوردید، با خیال راحتتر و البته با هزینهای کمتر، در دنیای جذاب اتریوم به فعالیت بپردازید.
برای کسب اطلاعات بیشتر و بهروز ماندن درباره کارمزد اتریوم به وبسایت ارزیکال مراجعه کنید. اگر هم تجربه یا سوالی در این زمینه دارید، خوشحال میشویم با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
کارمزد شبکه اتریوم چیست و چرا باید آن را پرداخت کنیم؟
هزینهای است که برای انجام هر کاری در شبکه اتریوم میدهید و به ماینرها (یا Validatorها) میرسد تا شبکه اتریوم امن بماند و تراکنشها پردازش شوند.
کارمزد شبکه اتریوم چقدر است و چگونه محاسبه میشود؟
هزینه کارمزد ثابت نیست و به شلوغی شبکه و پیچیدگی تراکنش شما بستگی دارد. فرمول کلی محاسبه به این صورت است.
Total Fee = Gas Units (Limit) × (Gas Price + Tip)
چگونه میتوانم کارمزد شبکه اتریوم را کاهش دهم؟
بهترین راهکارها استفاده از شبکههای لایه دوم، تنظیم دستی Gas Limit و Tip (با احتیاط!)، زمانبندی تراکنشها برای ساعات خلوتتر، و استفاده از DAppهای بهینهشده از نظر مصرف Gas است.
آیا راهی برای انتقال اتریوم بدون کارمزد وجود دارد؟
متاسفانه خیر، در حال حاضر نمیشود اتریوم را کاملا بدون کارمزد انتقال داد. اما شبکههای لایه دوم کارمزدهای بسیار بسیار پایینی دارند که تقریبا میتوان آنها را ناچیز در نظر گرفت.
