دنیای بازارهای مالی بهخصوص ارزهای دیجیتال، فضایی است که احساسات نقش کلیدی در تعیین قیمت داراییها ایفا میکنند. در این جهان ابزاری به نام شاخص ترس و طمع (Fear and Greed) به کمک معاملهگران میآید. این شاخص بر اساس دادههای مختلف مربوط به احساسات بازار طراحی شده و تصویری روشن از وضعیت احساسات معاملهگران ارائه میدهد.
معاملهگران با استفاده از تحلیل شاخص ترس و طمع، زمان احتمالی تغییر روند بازار را پیدا میکنند، بهخصوص وقتی که احساسات بازار به سمت ترس یا طمع شدید میرود. منطق این شاخص بر اساس اصل سرمایهگذاری وارن بافت است: «وقتی بقیه طمع میکنند، بترسید و وقتی بقیه میترسند، طمع کنید.»
چگونه میتوانیم از احساسات دیگران برای تصمیمگیری در معاملات خود استفاده کنیم؟ در این مطلب به سوال، شاخص ترس و طمع چیست پاسخ میدهیم و به معرفی کاربردهای آن در معاملات ارزهای دیجیتال میپردازیم. با ارزیکال همراه شوید.
شاخص ترس و طمع چیست؟
شاخص ترس و طمع (Fear and Greed Index) که با نماد F&G شناخته میشود، عددی بین ۰ تا ۱۰۰ برای تحلیل احساسات یا تحلیل سنتیمنتال و بر مبنای روانشناسی ترید است که با کمک ۶ شاخص مختلف رفتار معاملهگران را رصد میکند. این شاخص وضعیت احساساتی که در بازار حاکم شده است را با استفاده از اعداد نشان میدهد.
طبق شاخص ترس و طمع هر چقدر میزان ترس بر بازار بیشتر باشد، سرمایهگذاران علاقه بیشتری به فروش دارند و هر چقدر طمع بیشتری نشان دهد، یعنی سرمایهگذاران علاقه بیشتری به خرید ارز دیجیتال دارند. سیگنال ترس و طمع اولینبار توسط سیانان بیزینس (CNN Business) معرفی شد و در بازارهای سهام، بورس و ارزهای دیجیتال کاربرد دارد.
این شاخص به ۵ قسمت مختلف تقسیمبندی میشود:
- ۰ تا ۲۴ محدوده ترس شدید (Extreme Fear): در بازار ترس شدیدی وجود دارد و بازار دست فروشندگان است. در این زمان فرصت خرید بسیاری وجود دارد.
- ۲۵ تا ۴۴ محدوده ترس (Fear): در بازار کمی ترس وجود دارد. فروشندگان همچنان قوی هستند، اما احتمال تغییر روند وجود دارد.
- ۴۵ تا ۵۴ محدوده خنثی (Neutral): بازار در حالت تعادل قرار دارد، نه احساس ترس و نه طمع غالب نیست. تصمیمگیری در این حالت دشوارتر است.
- ۵۵ تا ۷۴ محدوده طمع (Greed): احساس طمع در حال افزایش است، خریداران وارد صحنه میشوند و احتمال صعود وجود دارد.
- ۷۵ تا ۱۰۰ محدوده طمع شدید (Extreme Greed): بازار در اوج طمع است، خریداران بیش از حد هیجانزدهاند، و احتمال اصلاح قیمت بالا است.
شاخص ترس و طمع چگونه محاسبه می شود؟
شاخص ترس و طمع با استفاده از دادههای شش منبع معتبر محاسبه میشود که هر کدام وزن مخصوص به خود را دارند. برای اینکه تغییرات احساسات بازار بهدرستی نمایش داده شود، دادههای هر منبع با دادههای روز قبل مقایسه و ارزشگذاری میشوند. در ادامه، به بررسی اجزای مختلف این شاخص و ضریب تأثیرگذاری هر کدام میپردازیم.
نوسانات (Market Volatility): سهم ۲۵ درصد
در این شاخص نوسانات اخیر بازار و افتها نسبت به میانگین ۳۰ تا ۹۰ روز گذشته بررسی میشوند. زیرا افزایش غیرمنطقی نوسانات خبر از وجود ترس در بازار میدهد.
مومنتوم بازار و حجم (Market Volatility): سهم ۲۵ درصدی از شاخص ترس و طمع
در این فاکتور میزان حجم معاملات و مومنتوم فعلی با میانگین ۳۰ و ۹۰ روزه مورد بررسی قرار میگیرد. وقتی در ترید روزانه در بازار صعودی معاملهگران حجم بالایی خرید میکنند، میتوان گفت که بازار بیش از حد حریص شده است.
انواع اندیکاتور برای بررسی تغییرات حجم و قدرت روند و غیره وجود دارد که میتوانید با بکارگیری آنها به درک بهتری از مزیان ترس و طمع حاکم در بازار برسید.
احساسات در شبکه های اجتماعی (Social Media): سهم ۱۵ درصدی
در این شاخص تعداد پستهایی که با هشتگهایی متفاوت برای هر ارز دیجیتال مانند بیت کوین (BTC) منتشر میشود و بازخوردهایی که دریافت میکند، بررسی میشود. تعاملات بالا موجب افزایش علاقه کاربران به یک کوین میشود که در نهایت موجب رفتار حریصانه و طمع شدید در بازار میشود.
نظرسنجی ها (Surveys): سهم ۱۵ درصدی
نظرسنجیهای هفتگی از سرمایهگذاران برای سنجش دیدگاههای آنان نسبت به بازار ارزهای دیجیتال انجام میشود. این نظرسنجیها، اطلاعات ارزشمندی در مورد احساسات گروهی سرمایهگذاران ارائه میکند، یکی از منابع دادهای شاخص ترس و طمع است. در حال حاضر، به دلایلی نامشخص، این بخش از محاسبات شاخص متوقف شده است.
شاخص تسلط (Dominance): سهم ۱۵ درصدی
تسلط یک کوین و سهم آن از کل بازار را نشان میدهد. در این شاخص میزان تسلط بین کوین در بازار اهمیت بسیار بالایی دارد. افزایش سلطه بیتکوین در بازار، خبر از ترس و بیاعتمادی سرمایهگذاران به آلتکوینها میدهد. در چنین شرایطی، بیتکوین بهعنوان یک دارایی امن شناخته شده، مورد توجه قرار میگیرد و سرمایهگذاران از آلتکوینهای پرریسک فاصله میگیرند.
از سوی دیگر، کاهش سلطه بیتکوین، نشاندهنده افزایش ریسکپذیری و طمع سرمایهگذاران است. در این شرایط، آنها با سرمایهگذاری در آلتکوینهای پرنوسان، به دنبال کسب سودهای کلان و تحقق رویاهای خود در صعودهای بزرگ بازار هستند.
گوگل ترند (Google Trends): سهم ۱۰ درصدی
یکی از روشهای سنجش احساسات معاملهگران در بازار ارزهای دیجیتال، بررسی جستجوهای مرتبط با بیتکوین در گوگل است. با تحلیل حجم جستجوها و کلمات کلیدی، میتوان به دیدگاه کلی سرمایهگذاران نسبت به بازار پی برد. شاخص ترس و طمع نیز از دادههای گوگل ترندز برای تحلیل احساسات بازار استفاده میکند. بهاینترتیب، میتوان روندهای احساسی را از زاویهای دیگر مشاهده کرد و تصمیمات بهتری گرفت.
چگونه از شاخص ترس و طمع در معاملات استفاده کنیم؟
بهطورکلی دو روش برای استفاده از این شاخص وجود دارد: مقابله با احساسات بازار و بهرهگیری از این احساسات بهعنوان تاییدی برای تصمیمات معاملاتی.
۱) مقابله با احساسات بازار
احساسات نقش مهمی در حرکت قیمتها ایفا میکنند. شاخص ترس و طمع میتواند به معاملهگر در درک بهتر ارزش داراییها و روندهای کلی بازار کمک کند. برای مثال، با استفاده از میانگینهای متحرک ۱۰، ۵۰ و ۲۰۰ روزه، میتوان روندهای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت را شناسایی کرد. وقتی قیمت دارایی بالاتر از این میانگینها قرار میگیرد، روند صعودی و وقتی پایینتر قرار میگیرد، روند نزولی است.
شاخصهای احساسات بازار، ابزاری ارزشمند برای زمانبندی معاملات و مدیریت سرمایه هستند. وقتی Fear and Greed Index در یک بازار صعودی، سطح بالایی از طمع را نشان میدهد، فرصت مناسبی برای کاهش حجم معاملات و مدیریت ریسک فراهم میشود. همچنین، وقتی سطح بالایی از ترس در بازار حاکم میشود، فرصت مناسبی برای خرید داراییها بهوجود میآید.
۲) استفاده از احساسات بازار بهعنوان تایید
تغییرات شاخص ترس و طمع میتواند بهعنوان تایید برای شناسایی فرصتهای استفاده شوند. این روش بهویژه در زمان اصلاحات بزرگ یا ریزش قیمتها کاربرد دارد. اگر روندهای میانمدت یا بلندمدت نزولی باشند، معاملهگران باید قبل از خرید، منتظر تاییدیه باشند. این کار ریسک نزول بیشتر قیمت را کاهش میدهد.
فرض کنید یک سرمایهگذار قصد دارد از شاخص ترس و طمع برای تصمیمگیری در مورد خرید بیتکوین استفاده کند. بیتکوین برای چند هفته روند نزولی داشته و حجم معاملات در حال افزایش است. پس از انتشار اخبار منفی در مورد اقتصاد آمریکا، قیمت بهشدت کاهش مییابد.
در هفته بعد، Fear and Greed Index به سطح ۸ (ترس شدید) میرسد. سرمایهگذار از این فرصت برای بررسی احتمال ورود به بازار استفاده میکند.
بررسی دادههای مختلف، نشان میدهد:
- آخرین باری که شاخص به این سطح رسید، کف قیمتی بیت کوین بوده است.
- واگرایی در RSI هفتگی وجود دارد و شاهد واگرایی مثبت بودیم.
- اخبار منفی ارتباط مستقیمی با بیتکوین ندارد و بیشتر نشاندهنده وحشت عمومی است.
- حجم معاملات پس از انتشار اخبار به اوج خود رسید و یک کندل پین بار صعودی قابلتوجه تشکیل شده است.
- بررسیها نشان میدهد خرید پلکانی در ماه بعد، یک استراتژی موفق است.
- چند ماه بعد، پس از یک دوره بازیابی و تثبیت، بیتکوین وارد یک بازار گاوی میشود. معاملهگر منتظر میماند تا شاخص به سطح طمع شدید برسد و سپس اقدام به فروش بیت میکند.
مزایای استفاده از شاخص ترس و طمع
شاخص ترس و طمع با تبدیل احساسات بازار به دادههای قابل اندازهگیری، تصویری واضح از روانشناسی بازار نشان میدهد و میگوید چگونه ترید را شروع کنیم. این شاخص با ترکیب معیارهای مختلفی مانند نوسانات، حجم معاملات و احساسات شبکههای اجتماعی، دیدگاهی از وضعیت روانی بازار نشان میدهد.
بهروزرسانیهای روزانه و دادههای تاریخی این شاخص، به کاربران امکان میدهد تا روندهای احساسی را شناسایی کرده و شرایط فعلی را با تاریخچه قیمتی بازار مقایسه کنند.
این ابزار رابط کاربری سادهای دارد و معاملهگران تازهکار و حرفهای میتوانند از آن به راحتی برای روانشناسی بازار استفاده کنند. مقیاس ساده ۰ تا ۱۰۰ آن، درک احساسات بازار را آسان میکند، درحالیکه تجزیهوتحلیل اجزای تشکیلدهنده شاخص، بینشهای عمیقتری را برای تحلیلهای پیشرفته فراهم میسازد.
شاخص ترس و طمع به معاملهگران کمک میکند تا بدون درنظرگرفتن احساسات خود و FOMO تصمیمات منطقیتری بگیرند.
معایب و محدودیتهای شاخص ترس و طمع
این شاخص با وجود مزایای متعدد، دارای محدودیتهایی نیز هست. Fear and Greed Index معمولا بر دادههای بیتکوین تمرکز دارد و احساسات کلی بازار را در نظر نمیگیرد. این شاخص بر اساس داده عمومی تعیین میشود و عوامل مهمی مانند جریانهای معاملاتی نهادی یا معاملات خارج از بازار در نظر گرفته نمیشود. توقف فعلی بخش نظرسنجی نیز باعث کاهش علاقه معاملهگران به استفاده از این شاخص شده است.
سیگنال ترس و طمع تاریخچه بازار را بررسی میکند و نمیتواند آینده را پیشبینی کند. همچنین احساسات در بازار کریپتو، زمانی که خبر مهمی پخش میشود بهسرعت تغییر میکند، درحالیکه این شاخص با کمی تأخیر بهروزرسانی میشود. بهطورکلی شاخص ترس و طمع سیگنالهای معاملاتی قطعی ارائه نمیدهد و در برخی مواقع امکان خطا در آن وجود دارد.
کاربرد شاخص ترس و طمع در بازارهای مختلف
شاخص ترس و طمع، ابزاری قدرتمند برای سنجش احساسات سرمایهگذاران است که کاربردهای بسیاری در بازارهای مالی مختلف دارد. این شاخص در ابتدا برای بازار ارزهای دیجیتال طراحی شد. نوسانات شدید و ماهیت غیرمتمرکز این بازار، موجب میشود احساسات سرمایهگذاران نقش بسیار مهمی در تعیین قیمتها داشته باشند.
Fear and Greed Index ارز دیجیتال با ارائه یک دید کلی از احساسات حاکم بر بازار، به معاملهگران کمک میکند تا تصمیمات آگاهانهتری بگیرند.شاخص ترس و طمع در بازار بورس نیز کاربرد دارد. نوسانات بازار سهام نیز تحت تاثیر احساسات سرمایهگذاران قرار میگیرد و این شاخص میتواند به تحلیلگران و معاملهگران در درک بهتر روندهای بازار کمک کند.
شاخص ترس و طمع ممکن است در سایر بازارها مانند فارکس، به دلیل ساختار متفاوت و عوامل تأثیرگذار، کاربرد کمتری داشته باشد. درهرصورت، استفاده از آن در کنار سایر ابزارهای تحلیلی میتواند به بهبود تصمیمگیریهای سرمایهگذاری در بازارهای مالی مختلف کمک کند.
بهترین منابع برای مشاهده شاخص ترس و طمع
معاملهگران روزانه از شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال برای مشاهده تصویری سریع از احساسات حاکم بر بازار کریپتو استفاده میکنند. هنگامی که شاخص طمع یا ترس شدید را نشان میدهد، معاملهگران حرفهای از آن برای بررسی دقیقتر سایر ابزارها و اخبار مرتبط با معاملات استفاده میکنند.
در ادامه، به معرفی پلتفرمهایی میپردازیم به طور روزانه Fear and Greed Index را در اختیار معاملهگران ارزهای دیجیتال قرار میدهند.
سایت BTCTools
وبسایت BTCTools، شاخص ترس و طمع بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال را هر ۸ ساعت (تقریباً ۴:۳۰ صبح، ۱۲:۳۰ ظهر و ۲۰:۳۰) بهروزرسانی میکند. این پلتفرم با جمعآوری دادهها از چهار جنبه مختلف ترس و طمع را محاسبه میکند.
- حجم معاملات: مقایسه حجم فعلی معاملات با دادههای تاریخی
- قراردادهای باز در بازارهای آتی: مقایسه سود قراردادها با دادههای تاریخی برای تحلیل شاخص ترس و طمع
- احساسات شبکههای اجتماعی: تحلیل توییتها و پستهای شبکه ایکس مرتبط با ارزهای دیجیتال
- جستجو در مرورگرها: تحلیل حجم جستجوی کلمات کلیدی مرتبط با ارزهای دیجیتال در گوگل و بینگ
سایت Alternative.me
این پلتفرم با رویکردی متفاوت، دادههای مربوط به شاخص ترس و طمع را از پنج منبع متنوع بررسی میکند. این منابع، اطلاعات مربوط بهروز قبل را ارائه میدهند. نکته قابلتوجه این است که این وبسایت، فقط Fear and Greed Index بیت کوین را نشان میدهد و هیچ آلتکوین دیگری در این شاخص بررسی نمیشود.
- نوسانات قیمت: بررسی تغییرات ناگهانی و شدید قیمت بیتکوین برای سنجش ترس.
- مومنتوم/حجم بازار: مقایسه حجم معاملات فعلی با میانگینها برای تشخیص طمع یا ترس.
- صفحات اجتماعی: تحلیل پستهای توییتر برای سنجش احساسات عمومی بازار.
- نظرسنجی: جمعآوری نظرات کاربران برای درک دیدگاه کلی بازار (در حال حاضر متوقف شده).
- سلطه بیت کوین: مقایسه ارزش بازار بیتکوین با کل بازار برای تشخیص ترس یا طمع.
- روند جستجو: تحلیل جستجوهای گوگل ترندز برای سنجش علاقه عمومی به بیتکوین.
تفاوت شاخص ترس و طمع ارز دیجیتال و بورس
شاخص ترس و طمع در بازارهای مختلف هدف یکسانی در بررسی احساسات بازار دارد، اما نحوه محاسبه و مولفههای مورد استفاده در بازارهای ارز دیجیتال و بورس متفاوت است. در بازار کریپتو، به دلیل نوسانات شدید و ماهیت غیرمتمرکز، سیگنال ترس و طمع بیشتر بر عواملی مانند حجم معاملات، نوسانات قیمت، احساسات شبکههای اجتماعی و سلطه بیتکوین تمرکز دارد.
در بازار بورس، این شاخص از مولفههای دیگری مانند شاخصهای اقتصادی، اخبار شرکتها و نظرسنجیهای سرمایهگذاران استفاده میکند. به دلیل تفاوت در ماهیت این دو بازار، نحوه تفسیر شاخص نیز کمی متفاوت است. بهعنوان مثال، در بازار ارزهای دیجیتال ترس یا طمع شدید نشاندهنده فرصتهای خرید یا فروش است، درحالیکه در بازار بورس، این سطوح نشاندهنده اصلاحات کوتاهمدت یا تغییرات روندی است.
FOMO چیست و چه ارتباطی با شاخص ترس و طمع دارد؟
بازار ارزهای دیجیتال بهعنوان یک بازار مالی نوظهور، فرصتهای سرمایه گذاری بیشماری را برای کاربران فراهم میکند. این موضوع، آزادی عمل نسبتاً بالایی را برای فعالان این حوزه فراهم میکند. اما این بازار ریسکهایی نظیر هک و کلاهبرداری را به همراه دارد.
در این بازار پرریسک و درعینحال جذاب، برخی از کاربران با دانش کم و با امید به کسب سودهای سریع، وارد معاملات میشوند. این افراد در بازارهای صعودی، بهشدت تحت تاثیر فومو (FOMO) یا ترس از دست دادن فرصت قرار میگیرند.
فومو مخفف عبارت “Fear of Missing Out” است، احساسی است که باعث میشود افراد بدون تحلیل و بررسی دقیق، صرفاً به دلیل ترس از جا ماندن از سود، اقدام به خرید کنند. چنین رفتار هیجانی، که ناشی از طمع است، میتواند منجر به افزایش شدید قیمتها و ایجاد حبابهای قیمتی شود. شاخص ترس و طمع، تا حدودی بازتابدهنده این احساسات لحظهای است که میتواند روند کلی بازار را شکل دهد.
در مقابل، در زمان نزول بازار و حاکم شدن احساس ترس، همین افراد به فروش هیجانی داراییهای خود روی میآورند تا از ضررهای بیشتر جلوگیری کنند. این پانیک سل (Panic Sell) میتواند منجر به سقوط شدید قیمتها و ایجاد یک اثر دومینویی مخرب در بازار شود.
راهکارهایی برای مقابله با فومو
معاملهگران برای اینکه درگیر فومو نشوند میتوانند از چندین راهکار استفاده کنند که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
- داشتن برنامه معاملاتی: قبل از ورود به هر معاملهای، یک برنامه مشخص با اهداف، حد ضرر و حد سود تعیین کنید.
- تحقیق و تحلیل: قبل از خرید هر دارایی، تحقیقات کافی انجام دهید و از تحلیلهای بنیادی و تکنیکال استفاده کنید.
- مدیریت ریسک: سرمایه خود را به گونهای مدیریت کنید که در صورت ضرر، متحمل خسارات سنگین نشوید. داشتن حد ضرر به شما کمک فراوانی میکند.
- کنترل احساسات: احساسات خود را در معاملات کنترل کنید و از تصمیمگیریهای هیجانی خودداری کنید.
- آموزش مداوم: دانش خود را در زمینه ارزهای دیجیتال و تحلیل بازار به طور مداوم افزایش دهید.
آیا شاخص ترس و طمع به تنهایی برای تصمیمگیری کافی است؟
شاخص ترس و طمع، ابزاری قدرتمند برای سنجش احساسات بازار است، اما نمیتوان دادههای آن را تنها ملاک تصمیمگیری در معاملات قرار داد. این شاخص بر اساس دادههای مختلفی مانند نوسانات، حجم معاملات و احساسات شبکههای اجتماعی محاسبه میشود و تصویری از احساسات معاملهگران را نشان میدهد و نمیتواند تمام جنبههای بازار را پوشش دهد.
در حقیقت، Fear and Greed Index بهعنوان یک ابزار کمکی در کنار سایر روشهای تحلیل مورد استفاده قرار میگیرد. تحلیلگران و معاملهگران حرفهای از تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی و تحلیل سنتیمنتال (احساسات بازار) برای تصمیمگیریهای خود استفاده میکنند. این میتواند بهعنوان یک تایید برای تصمیمات معاملاتی شما عمل کند و نباید تنها مبنای تصمیمگیری باشد.
تصمیمگیری آگاهانه در بازارهای مالی، نیازمند بررسی و تحلیل جامع و کامل است و اتکا صرف به یک شاخص، میتواند منجر به تصمیمات نادرست و ضررهای مالی شود.
راهنمای عملی استفاده از شاخص ترس و طمع
شاخص ترس و طمع، ابزاری ارزشمند برای سنجش احساسات بازارهای مالی است که میتواند به معاملهگر در تصمیمگیریهای آگاهانهتر کمک کند. این شاخص که معمولاً بهصورت روزانه مورد بررسی قرار میگیرد، تصویری واضح از احساسات حاکم بر بازار را نشان میدهد.
زمانی که این شاخص محدوده ترس را نشان میدهد، ممکن است نشاندهنده فرصتهای خرید باشد، درحالیکه محدوده طمع میتواند هشداری برای تغییر روند بازار باشد.
به یاد داشته باشید Fear and Greed Index را بهتنهایی برای تصمیمگیریهای معاملاتی در بازار ارز دیجیتال و بورس در نظر نگیرید. بهتر است از این شاخص در کنار سایر ابزارهای تحلیلی مانند تحلیل تکنیکال و فاندامنتال استفاده کنید.
سوالات متداول
آیا شاخص ترس و طمع، زمان دقیق خرید و فروش را نشان میدهد؟
این شاخص برای روانشناسی بازار و تحلیل احساسات کلی معاملهگران طراحی شده است و نمیتوان تنها این شاخص را ملاکی برای ورود و خروج به بازار قرار داد.
میتوان به شاخص ترس و طمع ۱۰۰٪ اعتماد کرد؟
برای گرفتن بهترین تصمیم بهتر است در کنار این شاخص به تحلیل تکنیکال، اخبار بازار، قیمت ارز دیجیتال و روند کلی بازار دقت کنید.
چگونه میتوانم از شاخص ترس و طمع در کنار سایر ابزارهای تحلیلی استفاده کنم؟
شاخص ترس و طمع را بهعنوان تاییدی برای تحلیل تکنیکال و فاندامنتال خود استفاده کنید؛ بهعنوان مثال، اگر تحلیل تکنیکال شما نشاندهنده یک فرصت خرید است و شاخص ترس و طمع نیز در محدوده ترس قرار دارد، این موضوع میتواند تاییدی بر تحلیل شما باشد.
بهترین بازه زمانی برای استفاده از این اندیکاتور چیست؟
از این شاخص بیشتر برای ترید روزانه استفاده میشود اما میتوان از آن برای تحلیل احساسات بازار در بازههای زمانی دیگر هم استفاده کرد.
